venerdì 18 aprile 2014

Fueddus e Preguntas: Obiettivi del corso

Fueddus e Preguntas:





Barrita,
bonetu, cappeddu


   In bidda, me is tempus passaus su chi me in
limba italiana si narat “suddivisione in classi” o “articolazione in classi
sociali” no iscideiaus ita cherìat narri; scideiaus ca ddui fiant scéti is
arricus e is poberus (poburus). Is arricus teniant terras, domus mannas,
cuaddus, carrus e carretas, tzaracus e tzaracas, binu e ollu e donnia beni de
deus. Is poberus (poburus) fianta appitzigaus a terra,  arricus de priogu e de donnia fragellu: malàdius,
bestìus mali, chentz ‘e linna in sa giminera e cun pagu cosa de papai. Naraiaus
un indivingiu, poita a nosus poberus no si mancadat su bonumori (me in italianu
“senso dell’umorismo”): s’arricu dd’arregollidi e su poberu ‘nchi ddu fùlliada.
E custu cherìa narri ca su poberu (poburu) no teniat mancu muncadoreddus po si
nisi (xrobì su nasu).


    Su giorronnaderi traballaìat de in soli in
soli, in s’istadi mancai seighi oras a sa dì e in s’ierru de candu obrexìada a
candu scurigàda, po una mialla de trigu o unu mói de olìa o tres arrialis; is
meris prus bellus ddis giadìant un’arrógu de pani amucorau, tostau che balla
(pedra), una farrancada de olìa cunfetada e una burracia dei binu spuntu po
gustari. E s’ierru fiat longu, a iscudi olìa, a marrai trigu e faa, a aspetai
chi no essit própiu po si fai sa giorronnada, ca si non no ddui fiat cosa de
amatziari. E s’istadi prus longu ancora, cuddas dis de fogu, de arrassoli, a
messai trumentaus de sa tzuga, buffendi abba callenti de sa stangiada,
aspettendi un àidu de maistrai po ténniri un pagu de discantzu. Is mamas nostas
triballaìant cantu de is ominis po una paga prus bascia: e candu a arregolliri
olìa, in su tempus, e candu a ispigai e candu a liari imbidi o a tirai faa,
lassendi in domu is pippius prus piticus cun is fraigheddus o sorrigheddas prus
matuccus (insaras non chi fìat ancora su “parcheggiu de is pippìus”). Candu
torrànta de su triballu depìant preparari s’arracatu po totu sa famillia e pagu
vitzius ddui fìant, nchi passaìat totu su chi ddui fìat in sa mesa, nemus
naraìat “de custu non di cheru”.


    Donnia scantu mesis su sabudu a si ndi
segai is pilus a sa braberìa de tziu Giuannicu o de Umbertu. Is prus a sa moda
si fadiant fai sa mascannia, is aturus a ”s’umberta” o tundius a rasu. E sa
dominiga cincu francus po un gelateddu a su merì chi andasta a cresia a sa
missa de is ottu (sa missa de is piciocheddus); is ateras missas fìant sa miss
bascia (poi s arrioresus bassa) e sa missa cantada. Chi no ddui fiat dinari in
domu, una farrancada de faa arrostìa o de figu inforrada in buxiaca e si nchi
passàt su merì gioghendi, fadendi atentzioni a no s’imbrutai, chi non, a sa
torràda a domu, fìat una surra de canna de iscova.


        Pagu de seberai ddui fiat puru me in su
stimentu: Missoni, Armani, Valentino, Krizia e atrus e chi fiant? Duas parigas
de pantalonis, unu po sa dominiga e unu po sa dì de fatu, duas franellas a
iscambiu, biancheria sempiri pulìa, cun is mamas nostas sémpiri sciaquendi, a
pustis de totu s’ateru triballu. E is crapitas, chi ndi tenìat, fiant de
arrispetari: ferritus in sa punta e in su tacconi po no spacciari impressis, e
su prus de su tempus scrutzus, istadiai e ierru. E candu sa sola o su tacconi
fiat spacciau, tocca de maistru Màsala o de tziu Piras o de tziu Davìdi (unu
sapateri chi benìat de Crabas e fadìat puru su sedderi) po ddas acconciari. Non
mi nd’arregodu chi ddui fessint “Nike” o “Adidas” o “Diadora”. Me in italianu
si narat “copricapo”; po nosus fiant barrita, bonetu e cappeddu. De barritas
apu connotu pagu personis chi dda potànta: mi nd’arregodu de tziu Pastoreddu e
de tziu  Efis Asi (Lasiu), su nonnai de
Innatziu Cregi. Totu is atrus, po su prus, potanta su bonetu a visiera (tipo
coppola siciliana o quella degli abitanti della Barbagia). Calincunu chi ndi
fiat torrau de is minieras de Francia s’ìa fatu connosci sa ciciedda (il
basco). E su cappeddu? Custu “copricapo” fiat po is sennoris chi in bidda pagu
si ndi bidìant. Naraiàus ca benìant de sa cittadi, Aristanis o Casteddu, chi
chistionanta s’italianu, o po si fai biri ca fiant citadinus o poìta fìant
contnentalis e non cunnoscìant su sardu. Ascutendi a calincunu fueddendi
s’italianu, naraiaus ca fiat fueddendi sa limba de is sennoris.   

giovedì 27 gennaio 2011

tafazzi

Nessuno ricorda il personaggio Tafazzi che irrompeva sulla scena tormentandosi le palle a bottigliate?
Un consiglio ai gerarchi del PD: non usate più le bottiglie, rifornitevi di carta vetrata di grana grossa o di una grattugia.
Se non si approfitta di queste situazioni vuol dire che veramente l'avete voluto!!!